Het Tempietto van San Pietro in Montoria is een
cilindervormig kerkje op de binnenplaats van de san Pietro kerk in Rome, het is
in het begin van de zestiende eeuw door Donato Bramante gebouwd en leidde het
begin van de hoge Renaissance in de archtitectuur in.
Bramante bouwde de tempel ter nagedachtenis aan de
kruising van Petrus, een van de apostelen en de eerste paus. Het is een klein
cilindervormig kerkje, terug gegrepen naar de oude Romeinse tempels, daardoor
de naam: Tempietto (tempeltje).
Het gebouw is geïnspireerd op de Romeinse tempel
van Vista. Deze tempel werd gebouwd voor het aanbidden van de aarde.
Verder is het nders gebouwd dan ontworpen (er zou
eigenlijk nog een extra buitenste ring kolommen terugkomen in het officiële
ontwerp)
Symboliek die Bramante verwerkt heeft in de Tempietto of
S. Pietro in Montorio.
De Tempietto of S. Pietro in Montorio is in feite een
betonnen architectonische manifestatie
in humanistische, heidense en met op hetzelfde moment christelijke termen, van een in wezen religieus en politiek thema.
in humanistische, heidense en met op hetzelfde moment christelijke termen, van een in wezen religieus en politiek thema.
De Tempietto of S. Pietro in Montorio had geen
praktische, fysieke functie, het was gewoon feestelijk.
Het is een ronde tempel en staat in het midden van een
kleine cirkelvormige binnenplaats.
De cirkel vertegenwoordigde de wereld en de goddelijke
perfectie zelf, zoals Palladio zei:’’ Een beeld van de wereld,’’ een
conceptuele, visuele uitdrukking van het numineuze, die de goddelijke
werkelijkheid van de kosmos suggereert.
Ronde tempels werden gewijd door de ouden aan Diana (of
de maan), en bovenal aan Vesta
en Hercules (of Mercurius). Ronde tempels werden gezien als de symbolische goddelijkheid van de aarde, deze waren rond om op het element t aarde te lijken.
en Hercules (of Mercurius). Ronde tempels werden gezien als de symbolische goddelijkheid van de aarde, deze waren rond om op het element t aarde te lijken.
Verder waren ronde tempels gewijd aan de hemellichamen
(de maan en de zon)
De Tempietto staat in het middenen staat symbool voor Peter en de Kerk van Rome,
het nieuwe Jeruzalem wiens optreden uitstraalt in de vier richtingen van het
kompas.
In hoogte bestaat de Tempietto uit drie afzonderlijke
delen boven elkaar, zoals Tempel van Portumnus in Porto.
De onderste laag wordt genomen volgens de crypte om de
lagere regio's te vertegenwoordigen, zoals de onderwereld.
Het middelste deel vertegenwoordigt het 'tabernaculumDei
inter homines ', de strijdende Kerk die de aardse bol van de wereld
weerspiegelt.
Het bovenste deel van de Tempietto, met zijn koepel is
uiteraard bedoeld om de hogere sfeer, de triomferende Kerk en met Christus aan
het hoofd in hemelse heerlijkheid aan te duiden.
Verhoudingen en
nummerologie:
Nummerlogie
In bramante’s Tempietto di San Pietro zijn een aantal
verhoudingen en nummerlogiën terug te vinden. Enkele belangrijke getallen die
Bramante heeft gebruikt in het ontwerp van de kerk zijn:
48 (3(ruimte tussen de kolommen) x16) terugkomend in de
metopen in de zuilengalerij.
16 (Het volgens Vitruvius perfecte getal, dat opgebouwd
is uit 10 en 6, twee getallen die volgens de wiskunde perfect zijn) dit getal
liet hij terugkomen in de circulaire zuilengalerij en de kolommen.
8 (Verwezen naar de dag waarop de aarde is gemaakt, de 8
richtingen van de wind of verwezen naar de regeneratie van Rome die door Petrus
en zijn opvolgers voor de oprichting van de kerk als tastbare instelling voor
Petrus zijn passie staat) terugkomend in de hoofdassen van de Tempietto di San
Pietro, de achter ramen en de acht nissen.
4 (Het kosmische nummer geheiligd door het kruis van
Christus en tevens de richtingen van het kompas) De vier ingangen naar de
binnenplaats.
3 (Het goddelijke nummer van de Drie-eenheid(De vader, de
zoon en de heilige geest) Drie ingangen in de Tempietto di San Pietro
Verhoudingen:
·
Breedte zuilenrij(9 meter) = hoogte middelste
cilinder.
·
Afstand tussen de zuilen (vanaf midden gemeten) =
4x de diameter van elke zuil.
·
Afstand tot de muur = 2x de diameter
·
De
relatie tussen de diameter en hoogte van de gehele Tempietto is 3:4
Niet toegepaste verhoudingen:
·
Zuilen even hoog als de cella breed.
·
afstand tussen de rand van de stylobaat en de muur
van de cella zou 1/5de moeten zijn van de diameter van de stylobaat.
·
Op de tekeningen van Brabante klopte de
verhoudingen wel, maar helaas niet in het werkelijke gebouw. (niet toegepaste
verhoudingen)
Problemen met de harmonie door
kleinschaligheid
Bramante
moet de problemen gezien hebben die onstonden bij de buitenkant van de
Tempietto en zijn buitenste zuilengalerij. De colonnade werd nooit gebouwd,
omdat waarschijnlijk de Tempietto alleen zichtbaar zou worden van dichtbij
(i.v.m. de kijklijnen vanuit de Tempietto en de vanuit het binnenhof)
Door
kleinschaligheid van de Tempietto di San Piettro was de ruimte beperkt,
Bramante wilde het binnenin ruimtelijk maken, dit deed hij door de hoogte te
benadrukken en door de koepel te verhogen.
De
elementaire geometrische vaste stof die bijna een incarnatie van het
Renaissance deel van het gebouw is is als een puur driedimensionaal
object in de ruimte, een bevestiging van de 'harmonieuze' kosmische betekenis, die zichtbaar verdeeld is in twee verschillende delen. Deze twee
onderdelen staan in contrast tegenover elkaar, bijvoorbeeld de mate van
verlichting. Dit is een duidelijke uiting van het contrast tussen het 'aardse' en het 'hemelse'
gebied.
Renaissance deel van het gebouw is is als een puur driedimensionaal
object in de ruimte, een bevestiging van de 'harmonieuze' kosmische betekenis, die zichtbaar verdeeld is in twee verschillende delen. Deze twee
onderdelen staan in contrast tegenover elkaar, bijvoorbeeld de mate van
verlichting. Dit is een duidelijke uiting van het contrast tussen het 'aardse' en het 'hemelse'
gebied.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten